Studio DDO ontwerpt Stadssymbool Amersfoort!

Amersfoort, maandag 5 december 2022

Enkele weken geleden lazen we in ons Saturday Interview de volgende woorden van Sander van der Horn van Studio DDO: ‘Een andere hele mooie uitdaging waar we momenteel onze handen aan vol hebben, is een prachtig identiteitsvraagstuk waar we in de regio veel van gaan merken. Helaas kan ik er nog niet al te veel over zeggen, maar ik verwacht dat het met een paar weken openbaar wordt en dat we elkaar dan zeker wel weer even spreken!' Inmiddels is het geen geheim meer en we delen dan ook met trots dat Sander -  met het hele team van Studio DDO – de ontwerpers zijn van ons unieke nieuwe stadssymbool! Inmiddels heeft een groot deel van Amersfoort het symbool gezien en lopen de meningen behoorlijk uiteen. ‘Ja, dat is best heel spannend’, vertelt Sander. ‘Maar het is net als met ieder ontwerp dat we opleveren: niet iedereen zal het meteen omarmen. Smaken verschillen nou eenmaal en het symbool zal wellicht ook niet direct door iedereen begrepen worden, maar dat hoeft ook helemaal niet. Iedereen die iets met Amersfoort heeft mág het gebruiken, maar niemand móét het gebruiken! Het is iets nieuws, iets positiefs! We hopen dat Amersfoorters het ook zo gaan zien.’

Mooi nieuws Sander, gefeliciteerd! Kun je ons vertellen hoe jullie aan deze opdracht gekomen zijn? ‘Dank je wel en de aanzet tot deze opdracht volgde een tijdje na Koningsdag in 2019. Onze koning bezocht toen regio Amersfoort en we kregen de opdracht om de citydressing te verzorgen. We hebben toen een beeldmerk ontworpen met een bijpassend patroon waarin de negen deelnemende gemeenten zich herkenden. Omdat het artwork door iedereen – zowel burgers, bedrijven én organisaties – vrij te gebruiken was, kreeg het een sterk verbinden karakter. Toen Koningsdag eenmaal voorbij was, en het artwork dus in principe niet meer nodig, ontstond bij de gemeente, de bewoners en de ondernemers de wens om die verbinding te laten voortbestaan. Zo hingen de vlaggen nog lang na Koningsdag aan de winkelgevels en worden ze nog steeds ieder jaar met Koningsdag opgehangen. Dat zegt veel. Er bleek een breed gedragen behoefte aan een symbool waarmee iedereen zijn of haar liefde voor de stad kan uitdragen, een symbool dat net zo makkelijk door iedereen te gebruiken is als het Koningsdag beeldmerk destijds.’

Hoe zijn jullie op het idee gekomen?
‘We hebben eerst onderzoek gedaan naar wie of wat Amersfoort eigenlijk is en waar deze prachtige stad voor staat. Er werd namelijk vaak gezegd dat Amersfoort – de meest gemiddelde stad van Nederland – was, maar is dat eigenlijk wel zo? Uit onderzoek bleek dat dit een onjuiste visie was, want Amersfoort was alles behalve gemiddeld! Amersfoort is namelijk een optelsom van zoveel mooie dingen, van oud en nieuw, van stad en land … Daarnaast ligt Amersfoort precies in het midden van het land. Als je vanuit het oosten kijkt is Amersfoort de poort naar de Randstad en vanuit het westen gezien is Amersfoort dé entree naar de rest van Nederland. Amersfoort is dus niet één ding, maar is altijd het één én het ander. Amersfoort is én-én.’

Op zoek naar een beeldmerk
‘Een beeldmerk voor onze bijzondere stad was er nog niet. Natuurlijk hebben we veel symbolen in de stad, maar deze waren minder geschikt voor dit gegeven. Neem bijvoorbeeld de Kei, onze tróts! Eeuwenlang lag de Kei onder de grond begraven, maar inmiddels staat hij fier op een sokkel. Echt geschikt als een grafisch symbool is de kei natuurlijk niet, de steen is erg moeilijk te tekenen en ziet er dan ook nog niet direct herkenbaar uit. Dan hebben we natuurlijk de Onze Lieve Vrouwentoren, ook een belangrijk symbool voor de stad. Maar, hoe mooi onze Lange Jan ook is, het is niet de hoogste of meest bijzondere toren van het land. Daarnaast afficheert een andere bekende stad, hier vlakbij, zich al eeuwenlang met hun toren, die niet geheel toevallig wel de hoogste van Nederland is. 
De stier is één van mijn persoonlijke favoriete symbolen van de stad. Het is werkelijk een prachtig beeld, maar heel moeilijk te verbinden met het karakter van de stad. Helaas wordt de stier vaak uitgekozen als plek om je ongenoegen ergens over te uiten of om een gewonnen voetbalwedstrijd te vieren, en dan het liefst met de ME erbij. Ontzettend zonde van het prachtige beeld en zo is het ook nooit bedoeld door ATM, het Amersfoortse kunstenaarstrio. Daarbij zijn er wereldwijd al heel veel steden die een stier als symbool hebben. En dan is er natuurlijk nog Sofie, het groene meisje uit de stoplichten. Ooit een typisch Amersfoorts symbool, maar inmiddels is ze ook in een aantal andere steden opgedoken.’

‘Lang verhaal kort: wat we zochten bestond nog niet.’ 

Het ontwerp
‘Het wapen van de stad was ons uitgangspunt. Daarin vonden we een logisch symbool voor de hele optelsom waar ik het net over had. Op het stadswapen, het schild van onze beschermheilige Sint-Joris, prijkt een rood kruis. Nu is een kruis natuurlijk niet het meest inclusieve symbool, integendeel zelfs. Maar vanaf het moment dat we er een plus-teken in zagen hadden we de oplossing, een plus is namelijk in alle opzichten een heel positief symbool. Het staat nooit voor óf, maar altijd voor én. Een plus is misschien wel het meest inclusieve symbool ter wereld: het sluit niemand buiten. Helaas waren we er toen nog niet, en een plus is natuurlijk niet echt uniek.’

‘We brachten het wapenschild terug, maar haalden het omsloten karakter weg. Een wapenschild is namelijk niet de meest vriendelijke vorm, het is defensief, staat voor bescherming en is per definitie gesloten. Door het open te maken, zoals onze stad ook open is voor iedereen, ontstond er een nieuwe en herkenbare vorm en met een beetje fantasie kun je er een glimlachend gezicht in zien dat een knipoog geeft. Een knipoog is per definitie een vriendelijk gebaar.’ 

Was het een lang proces?
‘Het was zeker een lang proces. Het symbool ziet er misschien eenvoudig uit, maar het proces was zeker geen één-tweetje. Na ons onderzoek naar geschikte stadsymbolen in het algemeen, hielden we de mogelijke kandidaten tegen het licht. Gaandeweg ontstond het idee en schaafden we de vorm steeds een beetje bij en deelden we onze ideeën continu met alle betrokken partijen. Al met al hebben we er zo’n twee jaar met het hele team aan gewerkt.’

Het Symbool
‘Het is een symbool voor onze stad. Iedereen is vrij om het in te zetten zoals hij of zij dat wil. Het mag uitgevoerd worden in alle denkbare kleurencombinaties en in welk materiaal dan ook. We hopen echt dat mensen er lekker mee gaan experimenteren en dat we het symbool op heel veel plekken terug gaan zien. Op evenementen, kledingstukken, bieretiketten, vlaggen, tattoos of waar dan ook. Heel subtiel of juist super prominent, alles is goed … Zolang het maar op een respectvolle manier gebeurt, het is en blijft immers onze prachtige stad.’